Veel ouders kennen het: je kind huilt tranen met tuiten maar wil uitsluitend getroost worden door mama. Of je kind wil alleen met papa naar voetbal. Als afgewezen ouder sta je dan machteloos aan de zijlijn. Toch is het niets om wanhopig van te worden. Het gaat wel over.

Je dochter is wagenziek en moet overgeven. Ze is een hoopje ellende en als moeder wil je maar een ding: troosten. Maar je kind duwt je weg en wil naar papa. Dan breekt je hart, maar wat doe je eraan? Niks, zeggen de deskundigen. Als je kind sterker naar jou trekt dan naar je partner of andersom, is er een ding dat je niet moet doen: je druk maken. 'Voor de ontwikkeling van een kind is het zelfs belangrijk dat het zich met een ouder kan identificeren', zegt Alfred Lange, hoogleraar klinische psychologie aan de Universiteit van Amsterdam.

Dat sommige kinderen een voorkeur voor een ouder hebben, is volgens hem volkomen logisch. Er is ook lang niet altijd een oorzaak aan te wijzen. 'Met sommige mensen heb je nu eenmaal meer affiniteit dan met andere. Dat geldt voor familie en vrienden, en ook voor ouders en kinderen.'

De levensfase waarin een kind verkeert, bepaalt mede de voorkeur. Zo zullen baby's en peuters zich het liefst laten troosten door de ouder die het meest voor hen zorgt. 'Ouders hebben niet allebei in elke fase van het leven evenveel te bieden', zegt Lange. Daarbij komt dat sommige mensen, ook als ze vader of moeder zijn, nu eenmaal makkelijker met kinderen omgaan dan andere.

Pedagoge Emmeliek Boost, oprichtster van de Opvoeddesk, wijst erop dat kinderen heel vaak opportunisten zijn. Onbewust zoeken zij degene op die hen in een bepaalde situatie het meest van pas komt. Dat geldt zowel voor jonge als grotere kinderen. 'Als een kind bijvoorbeeld wagenziek is, kan er van alles aan de hand zijn. Misschien reageert de moeder te paniekerig of vindt ze op dat moment de lage stem van haar vader geruststellend.'

Toch is het akelig als je als moeder moet toezien hoe je zieke kind uitsluitend door papa wil worden getroost. Of om als vader te worden weggeduwd als je je zoon wilt verschonen: 'mama doen, papa niet!' Het kan zelfs leiden tot ruzies tussen de ouders, bijvoorbeeld als de 'afgewezen' ouder de andere verwijt het kind te verwennen of te veel toe te geven.

Verwennen is sowieso geen oplossing om een kind voor je te winnen. Een kleuter weet dat hij regels nodig heeft en zal niet automatisch trekken naar een ouder die alles goed vindt, zegt Lange. Hij wil weten waar zijn grenzen liggen en wie die stelt. 'Een kind heeft recht op hierarchie.'

Kan het al lastig of verdrietig zijn als je baby of kleuter liever je partner dan jou ziet, gevoeliger ligt het nog als de kinderen wat ouder worden, zegt Boost. Bijvoorbeeld wanneer zoonlief van een jaar of negen tegen zijn moeder zegt: 'jij hoeft niet mee naar voetbal hoor, mam, jij snapt er toch niks van'. Boost: 'Als moeder heb je jarenlang geinvesteerd in de band met je kind en dan lijkt hij of zij je ineens niet meer nodig te hebben.'

Vanaf een jaar of 11 worden kinderen juist nieuwsgierig naar het leven van de vader die ze bijvoorbeeld niet veel hebben gezien. Waar gaat hij nou elke ochtend naar toe in die auto? Andersom kan ook: dochters die altijd hand in hand met hun vader liepen, voelen zich ineens te groot en gaan met hun moeder de stad in.

De enige manier om de relatie met je zoon of dochter prettig te houden, is je er niet te veel van aan te trekken als je kind je een tijdje links laat liggen, zegt Lange. Forceren en je beledigd tonen, maken het erger. Anderzijds hoeft het kind ook niet in alles zijn zin te krijgen: zoon of dochter bepaalt niet wie tandjes poetst of wie naar zwemles rijdt.

Bijna altijd gaan dergelijke fasen in het leven van een kind vanzelf weer over. Van een probleem is pas sprake als een kind en een van de ouders op een extreme manier afhankelijk zijn van elkaar, vertelt Lange. 'Ook is het ongezond voor een kind als het wordt gestimuleerd een verbond te vormen met een ouder tegen de andere. Dan komt het kind in een loyaliteitsconflict terecht.'

Dat laatste kan ook gebeuren als ouders uit elkaar gaan. Niet zelden is een scheiding de oorzaak van verwijdering tussen kind en een ouder. Toch hoeft het niet altijd tot problemen te leiden, zegt Lange. Kinderen, mits niet al te klein, begrijpen vaak heus wel wat er aan de hand is. 'Als ouders ruzien en kwaad over elkaar spreken, zullen sommige kinderen daar, afhankelijk van hun gevoeligheid, erg verdrietig om zijn. Dat betekent niet per se dat het schadelijk is voor hun ontwikkeling. Tussen die twee dingen moet je wel onderscheid maken.'

Wat er ook gebeurt, echt afwijzen doet een kind nooit, zegt Boost. 'Als je als ouder uit balans raakt doordat je kind jou niet zo interessant vindt, zoek dan iemand om erover te praten. In een normale relatie is een kind namelijk absoluut niet bezig je te ondermijnen. Kinderen zijn ongelooflijk loyaal naar hun ouders toe.'

'Als ik weg ben, mag Rob alles doen'

Soms slaapt Puck (2) bij haar ouders in bed. Als haar vader ' s ochtends vroeg op moet, blijft ze liggen en slaapt ze nog even door bij haar moeder. Maar als haar moeder er vroeg uit moet, wil ze ook uit bed en blijft ze niet bij haar vader liggen. Puck trekt naar haar moeder Bertien van Leijsen (40), en die vindt dat logisch. Haar man, Rob Groeneveld (40), reist veel voor zijn werk. Bertien: 'Ik werk twee dagen per week. De rest van de tijd zijn Puck en ik samen. Ze is gek op Rob. Als hij thuiskomt, is ze door het dolle heen. Maar als ze troost zoekt, komt ze bij mij.'

Toen Puck een jaar was, was de eenkennigheid sterker. Bertien: 'Als hij na een paar dagen thuiskwam, had hij haar echt gemist. Maar zij moest dan niets van hem hebben.'

Dat was niet leuk, beaamt Rob.

'Maar als je realistisch bent, weet je dat dat in de lijn der verwachting ligt.' Rob zou het niet anders willen. Puck is dol op hem en hij op haar. En dat hij bij de verzorging nu even op de tweede plaats komt, neemt hij op de koop toe. Voor zijn werk heeft hij tenslotte ook gekozen. Bertien is blij dat Puck zich geborgen voelt bij haar. Toch vindt ze haar dochters aanhankelijkheid ook wel eens lastig. Bijvoorbeeld als er bezoek is, zij wil koken en Puck steeds aan haar benen hangt. Bertien: 'Dan moet ik haar echt overreden om even bij Rob te zitten.'

Rob: 'Als ze in zo'n bui is, kun je hoog of laag springen maar dan moet ze bij mama zijn.' Bertien:

'Terwijl Rob alles met haar kan doen als ik weg ben.'

Rob heeft dan ook alle aandacht voor Puck als hij er is. 'Als ik thuiskom, heb ik daar zelf ook behoefte aan.' Haar voorkeur voor mama zal op den duur wel veranderen, verwacht Rob. 'Dat is een natuurlijk proces.'

Tips voor de ouders:

Probeer als 'afgewezen' ouder niet krampachtig de affectie van je kind te veroveren.

Maak er geen wedstrijd van tussen jou en je partner en doe geen dingen die niet bij je passen. Vraag je af of je sommige dingen je niet goed doet: ben je ruw met aankleden, ben je onaardig of juist opdringerig? Let er op en probeer het te veranderen. Als je partner sommige dingen beter doet dan jij, kijk dan de kunst af. En probeer de manier waarop hij of zij dat doet, over te nemen. Maar doe dat alleen als je er achter staat.

Spreek af dat de 'voorkeurouder' niet in alles met het kind meegaat. Als je kind zich alleen door jou wil laten aankleden: zeg dan bijvoorbeeld: 'Nee, ik heb nu geen tijd. Papa (of mama) doet het'. Als je kind aanhoudt, zeg dan: 'Dan kleedt niemand je nu even aan'.

Laat de voorkeursbehandeling van je kind nooit jullie probleem worden, maar laat het bij je kind.

Laat je kind merken dat het jullie niet voor het blok kan zetten. Trek als ouders een lijn, zorg dat je het eens wordt over de aanpak.

Soms heeft Puck een voorkeur voor haar moeder. 'Als ze troost zoekt, komt ze bij mij', zegt Bertien van Leijsen. Puck is gek op haar vader Rob. Als hij thuiskomt, is ze door het dolle heen en wil ze bij hem zijn. FOTO'S ARIE KIEVIT